tekst: Katarzyna Szota-Eksner
Wieczór w małej miejscowości na południu Polski. Organizujemy wydarzenie, na które zaprosiliśmy młodych. Będą bębny w kręgu. Nie wiem czy przyjdą, podobno teraz młodzież interesuje tylko świat wirtualny.
Jednak powoli schodzą się, głównie dziewczyny. Wszystkie trzymają w rękach telefony. Piszą wiadomości, robią fotki na Instagrama. Wrzucają filmiki na tik toka. Powoli rozpoczynamy warsztat.
Jakie jest to młode pokolenie? Zamknięte w klatkach cyfrowego świata? Podobno już co trzeci nastolatek przejawia symptomy tzw. problematycznego użytkowania internetu. (Raport „Nastolatki 3.0”sfinansowany w ramach programu Ogólnopolska Sieć Edukacyjna)
Z drugiej strony w dziedzinach multimedialnych wiedza młodych przekracza wiedzę nauczycieli. Sprawnie i bardzo szybko komunikujące się za pomocą mediów społecznościowych. Są otwarci na nowinki technologiczne.
Rewolucja cyfrowa oraz wywołane nią przemiany społeczne i gospodarcze obok ogromnych korzyści przyniosły także nieznane wcześniej zjawiska o nie zawsze pożądanym charakterze.
Świat się zmienia, nowe pokolenie tworzy nową rzeczywistość. Musi minąć dużo czasu, żeby zobaczyć dzisiejszą młodzież w szerszej perspektywie – właśnie w perspektywie czasu.
Polskie dzieci i nastolatki są w poważnym kryzysie, tak wynika z Raportu Fundacji UNAWEZA Martyny Wojciechowskiej. Badanie dotyczyło zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród dzieci oraz młodzieży w wieku 10- 19 lat. Wyniki raportu są zatrważające. Co trzecie dziecko w naszym kraju nie ma chęci i siły do życia.
W latach osiemdziesiątych czyli w czasach mojej młodości nie było hejtu czy obraźliwych komentarzy w Internecie, nie było cyber przemocy. Do dziś jednak pamiętam sytuację gdy grupa dziewczyn z mojej klasy wyśmiewała i obrażała koleżankę. Czy hejt w Internecie boli mniej niż przemoc w rzeczywistym świecie?
Co ze mną nie tak? – pyta Joanna Flis psycholożka w swojej książce o życiu w dysfunkcyjnym domu, środowisku i Polsce. O życiu mojego pokolenia – dzieci wychowanych z kluczem na szyi czyli pokolenia lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.
Dzieci i ryby głosu nie mają. Nauczyciel zawsze wie lepiej. O tym, co dzieje się w domu, nie mówi się nikomu. Wzorowa uczennica. Niegrzeczny uczeń dostanie po łapach.
,,Podjęte działania są reakcją na dynamiczny wzrost zachowań samobójczych w Polsce. Według danych Policji w 2022 r. odnotowano ponad 2031 prób samobójczych młodych ludzi. To o 140 proc. więcej niż w roku 2020.’’ (z raportu Martyny Wojciechowskiej)
Kiedy z perspektywy dorosłej kobiety i matki dorosłych już prawie dzieci patrzę na moje dzieciństwo widzę w jakim miejscu znajdowali się wówczas dorośli – potężna skale uzależnień, przemocy wobec dzieci w domu, szkole i kościele, brak tolerancji dla inności, walka o byt w obliczu transformacji. Jakimi dziś jesteśmy dorosłymi dla młodych?
,,Wyniki naszych badań są przejmujące i wskazują na absolutne poczucie bezradności wśród dzieci. Stres je przerasta, ponad 80% z nich w sytuacji kłopotliwej nie znajduje rozwiązania. Mówią: „Chciałbym/chciałabym zniknąć”. Ważne, żebyśmy zaczęli rozmawiać o zdrowiu psychicznym otwarcie, nauczyli nasze dzieci, że warto sięgać po pomoc, także specjalistyczną, że to nie jest obciach. Bo największą odwagą jest stanąć po swojej stronie” – mówi Martyna Wojciechowska, mama, prezeska Fundacji UNAWEZA, dziennikarka i podróżniczka
Przeglądam konta młodych dziewczyn na Instagramie. Ale zwracam uwagę również na konta dojrzałych kobiet. Większość ze zdjęć jest poddawana obróbce w specjalnych programach.
,,Połowa uczniów ma skrajnie niską samoocenę a, co trzeci jest swoim największym krytykiem, odchudza się lub ćwiczy ponad swoje siły. Co szóste dziecko się okalecza (16%), a blisko połowa ma zaburzenia odżywiania – kompulsywnie się objada lub głodzi. Prawie 40% ogląda materiały prezentujące przemoc w sieci.’’ (czytam dalej w raporcie)
W filmie ,,Siostrzeństwo świętej Sauny’’ w reżyserii Anna Hints moją uwagę przykuwają nagie ciała kobiet w różnym wieku. Młode i bardzo dojrzałe. Ciała, które są autentyczne a nie idealne. O takie zdjęcia trudno w mediach społecznościowych. Dotyczy to zarówno kobiet mojego pokolenia jak i rówieśniczek mojej córki.
Czasem całe społeczności normalizują coś, co krzywdzi wielu ich członków, i musi minąć dużo czasu, żeby ten mechanizm zrozumieć.
Nasz świat się zmienił. Nie da się ukryć ani cofnąć tego, że dzisiejsze pokolenie młodych nie wyobraża sobie życia offline. Media społecznościowe, świat cyfrowy to ich ale też i nasz świat. Tu i teraz. Innego świata nie ma.
Kończymy warsztat. Rozmawiamy chwilę o Szkole w Chmurze w której trzy spośród dziewczyn uczą się i o tym dlaczego ta forma szkoły jest ich zdaniem lepsza od szkoły systemowej. Potem robimy wspólne selfi 😀
Katarzyna Szota-Eksner: psychoterapeutka w szkoleniu, joginka, autorka książki o sile kobiet.
W artykule korzystałam z raportu Młode Głowy Fundacji UNAWEZA z kwietnia 2023 oraz z książki Joanna Flis „Co ze mną nie tak” (Wydawnictwo Znak, Kraków 2023)
